Zit je volgende bankkaart in je hand?

Een chip in je hand waarmee je broodjes afrekent of deuren opent? Het lijkt sciencefiction. Maar in Zweden zien steeds meer mensen er de voordelen van in.

Een microchip - niet groter dan een rijstkorrel - wordt via een holle naald in de hand gebracht. Na dit minder leuke deel, kan de pret beginnen. Even met de hand wuiven voor de betaalterminal en je broodje is afgerekend. Even met de hand zwaaien voor de deur en je kan naar binnen.

Hoewel in Zweden nog maar enkele duizenden mensen een chip hebben, gaan de toepassingen vandaag al vrij ver. Zo is het volledige spoorwegnet in het Scandinavische land compatibel met de technologie. Je treinkaartje of abonnement ‘downloadt’ je op de chip. En bij een controle scant de conducteur gewoon je hand met zijn of haar toestelletje. Ook een van de grotere Zweedse fitnessketens heeft de technologie omarmd. Je kan met de chip de toegangsdeur tot de fitnessruimte openen, een locker gebruiken en je trainingsschema op een monitor projecteren.

Made in Sweden

“Dat biochipping vooral in Zweden opkomt, is geen toeval”, vertelt Heidi Mertes, professor ethiek aan de Universiteit Gent en onderzoeker aan het Bioethics Institute Ghent. “Het land is een vruchtbare voedingsbodem voor nieuwe technologieën; denk bijvoorbeeld aan Skype en Spotify die beide in Zweden zijn ontwikkeld. De bevolking past zich ook sneller aan aan nieuwe technologieën. Het land is bijvoorbeeld al jaren koploper op vlak van cashloze betalingen. En tot slot: het vertrouwen in de overheid ligt in Zweden traditioneel vrij hoog. Big Brother-scenario’s: daar liggen de Zweden minder wakker van, vermoed ik.”

Ook in andere landen lijkt er de jongste jaren wat animo te zijn voor het idee. Zowel in het Verenigd Koninkrijk als in de VS lieten honderden werknemers zich al vrijwillig chippen. Zo hebben ze op het werk geen toegangsbadge meer nodig en kunnen ze hun maaltijd met een wuifgebaar afrekenen in het personeelsrestaurant. Dichter bij ons lieten 6 medewerkers van het Mechelse bedrijf NewFusion zich al in 2016 chippen.

Bye bye portefeuille en sleutelbos?

Volgens de voorstanders is het grote pluspunt van biochipping het gebruiksgemak. Hoewel we steeds minder cash op zak hebben, blijft onze portefeuille aandikken met kaarten: een paar bankkaarten met pincodes die we wel eens vergeten, een kaart voor het openbaar vervoer, de bibkaart, een paar klantenkaarten, een maaltijdchequekaart, een pasje van de ziekteverzekeraar, een bloedgroepkaart, enzovoort. De technologie maakt het mogelijk om al die kaarten naar het museum te verbannen. Alle kaarten zitten dan gewoon in de chip. Biochipping biedt volgens voorstanders ook een opportuniteit om afscheid te nemen van de sleutelbos. Vandaag wordt de technologie al toegepast om klassieke sloten te vervangen door readers.

De chip zit in silicaatglas en heeft een minuscule antenne die gegevens verzendt wanneer het in de buurt van een elektronische lezer is. Dit is hetzelfde type lezer waarmee veel smartphones en betaalterminals tegenwoordig uitgerust worden (NFC of Near Field Communication). Alles wat met een NFC-lezer is uitgerust, kan ervoor dienen. Sommige voorstanders zien er ook een mogelijkheid in om er zelfs je medisch dossier in op te slaan. Word je bewusteloos naar de spoedafdeling afgevoerd? Even je hand scannen en de arts ziet meteen je medische voorgeschiedenis, allergieën, bloedgroep, enzovoort.

Vrijwillige keuze

Een chip in de hand? Professor Heidi Mertes zou er vriendelijk voor bedanken. “Eerst en vooral: als je al die gegevens - van bankkaarten tot medische dossiers - op een piepkleine chip krijgt, dan moet het technologisch ook mogelijk zijn om ze op één kaart te krijgen”, glimlacht ze. “Daarmee zou het probleem van de dikke portefeuille of immense sleutelbos al opgelost zijn. En komen er geen naalden aan te pas.”

“Daarnaast is er ook een mogelijk risico op vlak van privacy. Als je al die gegevens op een centraal punt verzamelt: hoe zeker ben je dat al die gegevens ook netjes gescheiden blijven? Kun je erop vertrouwen dat de chiplezer aan de deur enkel het slot ontgrendelt en niet tegelijk andere gevoelige data op de chip inleest? Om de technologie te laten doorbreken zijn er veel meer garanties nodig op vlak van beveiliging”, vervolgt ze. “Daarnaast moet zo’n technologie tot op zeker punt gereguleerd worden, zodat biochipping steeds een vrijwillige keuze blijft. Je treinkaartje of sleutelbos kun je inderdaad niet meer verliezen, maar de voordelen lijken me vandaag te beperkt om er een breed publiek mee te overtuigen”, besluit ze.