Wat zijn de risico’s van crowdlending?

Bij crowdlending leen je als particulier geld uit aan een ondernemer. In ruil krijg je het geïnvesteerde bedrag terug op de afgesproken datum, met een rendement erbovenop. Met het geld kan de ondernemer zijn of haar plannen waarmaken: een product lanceren, een vastgoedproject bouwen, een restaurant openen, enzovoort.

Crowdfunding en crowdlending worden vaak dooreen gebruikt, maar betekenen iets anders. Als het gaat over leningen die met rente worden terugbetaald, dan spreken we over crowdlending. Crowdfunding betekent dat je in plaats van rente een stukje eigendom kan krijgen van de onderneming, bijvoorbeeld onder de vorm van aandelen. Het overgrote deel van de financieringen verloopt in België via crowdlending, dus een lening met rente.

Crowdlending zit in de lift

Zowel het aantal crowdlending campagnes als de opgehaalde bedragen stijgen, blijkt uit onderzoek van de Autoriteit Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten, FSMA, dat het fenomeen sinds 2012 geregeld onder de loep neemt. Bij een representatieve groep van 5 Belgische aanbieders nam het totaal opgehaalde bedrag tussen 2018 en 2019 zelfs toe met 154%. Uit een rondvraag van De Tijd bij 6 Belgische aanbieders bleek corona de spectaculaire groei te vertragen, met een stijging van amper 3% tussen 2019 en 2020. Browse je vandaag echter even door de verschillende platforms, dan lijkt de appetijt bij investeerders weer op kruissnelheid, met campagnes die soms in enkele minuten ‘uitverkocht’ zijn.

Crowdlendingplatformen hebben toelating nodig van de FSMA

Look&Fin, WinWinner, Socrowd, BeeBonds, Ecco Nova, Raizers, Lendahand … Het aantal crowdlendingplatforms dat in België actief is, is nog moeilijk op één hand te tellen. In ons land concurreren ze niet alleen met elkaar, maar ook met platforms opgezet door enkele Belgische banken. Crowdlendingplatforms die op de particuliere beleggersmarkt in België willen opereren, moeten de toelating hebben van de FSMA (de waakhond van de beurzen en financiële dienstverleners in België). Kredietinstellingen en beleggingsondernemingen die al een FMSA-vergunning hebben, hoeven geen extra vergunning te hebben.

Dat de FSMA een oog in het zeil houdt en controles kan uitvoeren, betekent echter niet dat je geld veilig is. Zo haalde het West-Vlaamse metaalbedrijf Ferroconstruct in 2020 in nauwelijks enkele minuten 1,25 miljoen euro op via een crowdlendingplatform, maar ging in september 2021 in vereffening. Hierdoor zagen investeerders niet alleen hun verwacht rendement in rook opgaan, maar ook het geld dat ze investeerden.

Als het fout gaat, kan je evenmin verhaal halen bij het crowdlendingplatform. Hoewel alle projecten in zekere zin gescreend worden, is je kapitaal nooit 100% beschermd of gegarandeerd. De rol van de platforms is om bedrijven en investeerders aan elkaar te matchen, en daar stopt hun verantwoordelijkheid zowat.

Wat zijn de belangrijkste risico’s van crowdlending?

De onderneming kan falen waardoor je je investering volledig of deels kan verliezen.
In tegenstelling tot spaargeld of aandelen en obligaties van grote bedrijven, zijn deze investeringen heel illiquide. Dat betekent dat je ze tijdens de looptijd wellicht niet of heel moeilijk kan doorverkopen of in geld omzetten. De uitstapmogelijkheden zijn veelal beperkt.
Hoewel er steeds een infofiche voorhanden is, is het niet evident om de kredietwaardigheid van de onderneming te kennen.

Investeren op crowdlendingplatforms? 5 tips voor je van start gaat

Hoe hoger het potentieel rendement, hoe groter het risico

Investeren via een crowdlendingplatform volgt dezelfde wetmatigheden als eender welke belegging: hoe hoger het potentieel rendement, hoe hoger het risico. Als je vandaag intekent op een obligatie van een kleine kmo met een looptijd van 5 jaar en een bruto-opbrengst van 6%, dan is het risico véél groter dan je geld te parkeren op een gereglementeerd spaarboekje. Hoewel de opbrengst op een gereglementeerd spaarboekje lager is, geniet je wel van kapitaalgarantie (100.000 euro per persoon per bank). Bij een obligatie geniet je helemaal niet van deze bescherming.

Bestudeer kritisch de informatiefiche

Bedrijven maken van crowdlendingplatforms vooral gebruik als alternatieve financiering. Dit kan betekenen dat ze misschien eerder afgewezen zijn door banken of andere verstrekkers van financiering. Probeer daarom zoveel mogelijk informatie te vergaren alvorens te beslissen om in te gaan op het aanbod. Waarom kiezen ze voor crowdlending? Wie zijn de mensen achter de onderneming? Welke ervaring hebben ze? Hoe zien de cijfers er uit? Hoe geloofwaardig zijn de ambities? Is er een markt voor hun idee of project? ...

Laat je niet meevoeren door marktsentiment

Voor sommige campagnes wordt het beoogde geld in luttele minuten opgehaald. Dat kan een vals gevoel van vertrouwen met zich meebrengen: ‘iedereen’ stopt er geld in, dus het zal wel veilig zijn. Het kan ertoe leiden dat je risico’s neemt die je aanvankelijk niet zou genomen hebben: toch maar inschrijven op een aanbod om toch maar ‘iets’ te hebben.

Leg niet al je eieren in dezelfde mand

Crowdlending komt met een hoog risico. Investeer niet al je geld in één campagne of project. Beter is om met kleinere bedragen te werken en de investeringen te spreiden. Diversifieer je geld ook over andere beleggingen en investeringen (vastgoed, spaargeld, obligaties, aandelen, …), niet alleen in crowdlending.

Opteer eventueel voor kapitaalgarantie

Crowdlending is een vorm van achtergestelde lening. Dat houdt in dat je als investeerder achteraan in de rij staat als het tot een faillissement komt. Als je zich beter wil beschermen, kan het interessanter zijn om te kiezen voor een lening waarbij een bepaalde kapitaalgarantie wordt geboden. Het rendement is lager, maar de kans dat je bij onheil (een deel van) je geld terugziet is groter.

Andere alternatieven voor crowdlending

In Vlaanderen kan je ook kiezen voor een Winwinlening. Daarmee moedigt de Vlaamse overheid particulieren aan om een achtergestelde lening te verstrekken aan Vlaamse kmo’s. Je krijgt een fiscaal voordeel en bij een faillissement kan je 30% van het geïnvesteerde bedrag terugkrijgen via een belastingvermindering (onder voorwaarden).

Ook in Brussel bestaat iets gelijkaardigs: de Proxilening. Ook hier geniet je van fiscale voordelen als je een achtergestelde lening verstrekt aan een Brusselse kmo. In geval van bijvoorbeeld faillissement kan je een belastingvermindering van 30% krijgen op het daadwerkelijk geleden verlies (onder voorwaarden).

In Wallonië kan je volgens hetzelfde concept kiezen voor de Prêt coup de pouce. Je krijgt eveneens een fiscaal voordeel. Onder voorwaarden krijg je een eenmalige belastingvermindering van 30% op het daadwerkelijk geleden verlies, in geval van bijvoorbeeld faillissement.