Trouwen of samenwonen: is het huwelijksbootje fiscaal interessanter?

Eerst dit: wettelijk of feitelijk samenwonen

De manier waarop je samenwoont (of wil samenwonen), heeft ook een invloed op je portemonnee. Er is namelijk een groot fiscaal verschil tussen wettelijk en feitelijk samenwonen.

• Feitelijk samenwonenden zijn voor de wet twee aparte personen en hebben geen verplichtingen tegenover elkaar. Feitelijk samenwonenden kunnen wel ook een samenlevingscontract afsluiten waarin ze zelf de financiële details van hun relatie laten vastleggen.
  
  
• Partners die wettelijk samenwonen, ondertekenen een contract bij een ambtenaar van de burgerlijke stand. Zo’n contract biedt een minimum aan wettelijke bescherming. Zo moet iedere partner bijdragen aan de gemeenschappelijke kosten van het gezin en beslissen ze samen over de gezinswoning. Voor verdere afspraken kunnen ze een samenlevingscontract opmaken bij de notaris. 

Er zijn ook verschillende huwelijksstelsels.

• In het wettelijk stelsel zijn alle goederen en inkomsten gemeenschappelijk die tijdens het huwelijk verworven worden. Alleen de inkomsten (zoals lonen of een erfenis) die voor of na de ontbinding van het huwelijk verworven zijn, blijven apart. Bij een huwelijk volgens het wettelijk stelsel zijn er dus 3 vermogens: je persoonlijk vermogen, dat van je partner en een gemeenschappelijk vermogen. Dit stelsel is het meest gehanteerd in België.
  
  
• Bij een stelsel van scheiding van goederen is er geen gemeenschappelijk vermogen, maar hebben beide partners enkel een eigen vermogen. Al kunnen er bij dit stelsel ook clausules ingebouwd worden die meer solidariteit tussen de partners vastleggen.
  
  
• Bij het stelsel van algehele gemeenschap wordt alles gemeenschappelijk beschouwd, dus ook de persoonlijke inkomsten die voor het huwelijk verworven zijn. 

Net zoals samenwonende partners een samenlevingscontract hebben, kunnen gehuwden ook een huwelijkscontract afsluiten. Een huwelijkscontract is trouwens verplicht wanneer je wil trouwen onder het stelsel van scheiding van goederen of het stelsel van algehele gemeenschap. Onder het wettelijk stelsel is een huwelijkscontract geen verplichting.

Huwelijk en samenwonen: de vergelijking

1) Belastingen als particulier

• Gehuwden en wettelijk samenwonenden vullen vanaf het jaar na het geven van het jawoord of ondertekenen van het contract een gemeenschappelijke belastingaangifte in. De belastingen van de ene partner kunnen op de andere worden verhaald. Beide stelsels genieten ook van het huwelijksquotiënt, een fiscale maatregel die wordt toegepast wanneer het inkomen van de ene partner minder dan 30% van het gezinsinkomen bedraagt. Een deel van het loon van de hoogst verdienende wordt dan toegekend aan de laagst verdienende partner, waardoor die eerste soms in een lagere belastingschijf valt en het gezin als geheel minder belastingen moet betalen.
  
  
• Feitelijk samenwonenden doen aparte belastingaangiften en kunnen dus niet genieten van het huwelijksquotiënt.

 2) Zelfstandige activiteit of vrij beroep

• Gehuwden en wettelijk samenwonenden kunnen hun partner een verloning geven voor werk binnen hun zaak, zij worden dan ‘meewerkende partner’. Die verloning mag in regel niet meer dan 30% van het bedrijfsinkomen bedragen. Door zo inkomsten te verplaatsen van de ene naar de andere partner kan een gezin een belastingvoordeel bekomen dat dezelfde uitkomst heeft als het huwelijksquotiënt. Wanneer de bezoldiging als meewerkende partner lager ligt dan dan het huwelijksquotiënt, wordt die er bijgerekend.

• Feitelijk samenwonenden kunnen niet van deze voordelen genieten.

3) Pensioen

• Gehuwden kunnen in aanmerking komen voor een gezinspensioen. Wanneer de ene partner tijdens diens loopbaan geen of weinig pensioenrechten heeft opgebouwd, wordt het pensioen uitgekeerd als 75% van diens verdiende loon in plaats van de gangbare 60%. Wanneer het tot een breuk komt, heb je als werknemer of zelfstandige nog steeds recht op een supplement bij het pensioen op basis van respectievelijk de lonen of het aantal dienstjaren van je ex-partner tijdens het huwelijk (wettelijk stelsel en stelsel van algehele gemeenschap). Als ex-partner van een ambtenaar heb je daar geen recht op.

• Feitelijk en wettelijk samenwonenden krijgen elk een pensioen als alleenstaande, op basis van de eigen loopbaan.

​4) Relatiebreuk

Plannen om te trouwen of samenwonen? Het laatste waaraan je dan wilt denken is een relatiebreuk. Toch is het goed om vooraf te weten wat de gevolgen van een breuk voor je portemonnee kunnen betekenen.

• Gehuwden kunnen na een scheiding recht hebben op alimentatie of onderhoudsuitkering, wanneer de partners niet in staat zijn in vergelijkbare omstandigheden verder te leven. Dat kan wanneer één van de partners onvoldoende inkomsten heeft om dat te doen (bijvoorbeeld gestopt met werken voor de opvoeding van de kinderen). De partners kunnen onderling een financiële regeling hiervoor treffen, of het kan door de rechtbank opgelegd worden. Veel hangt uiteraard af van het gekozen huwelijksstelsel.

• Feitelijk en wettelijk samenwonenden die uit elkaar gaan hebben geen recht op een onderhoudsuitkering. Zij kunnen hier wel afspraken rond maken in een samenlevingscontract.

5) Overlijden

• Gehuwden en wettelijk samenwonenden genieten de voordeligste tarieven qua successierechten en belastingen op de uitkering van de levensverzekering. Zo betalen ze geen erflasten op de gezinswoning (geldt voor alle gewesten). Let wel: de overgebleven partner erft bij wettelijk samenwonen, tenzij anders vastgelegd in een testament, enkel het vruchtgebruik van de gezinswoning en haar inboedel. Zij kunnen bij leven wel onbeperkt schenkingen doen aan elkaar. 

• Feitelijk samenwonenden erven in principe niet van elkaar, tenzij anders vastgelegd in een testament. Zij betalen de hoogste tarieven op vlak van successierechten en belasting op de uitkering van de levensverzekering. In Vlaanderen maken ook partners die al minstens 3 jaar ononderbroken een gemeenschappelijke huishouding voeren aanspraak op een voordeliger erfbelasting.

Samengevat?

Wie zich in de echt laat verbinden, bekomt automatisch een aantal fiscale voordelen. Behalve het pensioen kunnen wettelijk samenwonenden al deze voordelen verkrijgen met een samenlevingscontract. Hiervoor win je best info op notaris.be of rechtstreeks bij je notaris. Romantiek en fiscaliteit? Niet altijd een slecht huwelijk.