Microfinanciering: een handleiding

Als je microfinanciering kent, is dat waarschijnlijk via ngo’s als Oxfam. Zij gebruiken microfinanciering om mensen in het Zuiden toegang te geven tot soms levensnoodzakelijke financiële diensten. In essentie is microfinanciering een verzamelnaam voor verschillende bankdiensten en transacties met kleine bedragen. Dat kunnen kredieten, verzekeringen of spaarproducten zijn. In België gaat het vooral over leningen met een beperkt bedrag, in het bijzonder aan startende zelfstandigen.

Microfinanciering in België

In België zijn er grosso modo twee vormen van microkrediet. De ene helpt beginnende zelfstandigen hun zaak op te starten, de andere zijn kleine leningen voor particulieren.

Zelfstandigen

Als beginnende zelfstandige een lening vinden is in België soms geen sinecure. Een bankwaarborg of significante eigen inbreng is voor heel wat aspirant-ondernemers een te hoge drempel. Het kan ook zijn dat een bank een ondernemensplan niet rijp genoeg vindt, of niet wil investeren in bepaalde sectoren.

Er zijn in België een heel beperkt aantal instanties waar je als startende zefstandige microkredieten kunt krijgen. Hefboom vzw biedt bijvoorbeeld een impuls- en cultuurkrediet aan, en ook microStart heeft een microkrediet voor zelfstandigen. De rentevoeten zijn echter relatief hoog. Voor het cultuurkrediet vraagt Hefboom tot 3%, maar dat is enkel voor zelfstandigen binnen de cultuursector.

Bovenstaande aanbieders koppelen hun krediet ook aan coaching. Zo bieden ze starters kennis die hen kan helpen vooruit te komen. Deze begeleiding bestaat bijvoorbeeld uit juridisch advies, hulp bij de boekhouding, uitdenken van een businessplan, enzovoort.

Particulieren

Verschillende Belgische banken geven particulieren de mogelijkheid kortlopende leningen voor een klein bedrag aan te gaan. In de praktijk zijn dit meestal geen aparte formules, maar bestaat de mogelijkheid binnen bepaalde opties te kiezen voor een klein bedrag (vanaf 500 euro) en korte looptijd. Zo’n krediet behoeft geen eigen inbreng en wordt via maandelijkse aflossingen terugbetaald. De rentevoet ligt een pak hoger dan die voor een reguliere lening.

Misbruik tegengaan

Mensen die in België niet bij erkende financiële instellingen terechtkunnen voor een krediet kloppen soms aan bij private kredietverstrekkers. Dikwijls betalen ze er torenhoge rentevoeten: 10% is geen uitzondering. Op die manier wordt microfinanciering iets dat hun kwetsbare situatie nog verslechtert.

Microfinanciering door een erkende financiële instelling wordt aan strenge controles onderworpen om dergelijk misbruik tegen te gaan. Een gouden regel: vermijd private kredietverstrekkers en leen enkel bij publieke instellingen of erkende banken.

Microfinanciering in het Globale Zuiden

Microfinanciering is vooral populair in ontwikkelingslanden. Ngo’s, maar ook investeringsfondsen dragen er vaak bij aan financieringsprojecten voor particulieren en kleine ondernemers. Dit koppelen ze dan meestal aan coaching. Behalve microkredieten, verlenen ze dikwijls ook oplossingen voor microsparen en -verzekeringen.

Microsparen

Mensen in armoede zetten net als iedereen graag een centje opzij voor een grote aankoop of hun oude dag, ook al hebben ze daar weinig ruimte voor. Microsparen biedt formules speciaal ontworpen voor mensen met minder financiële middelen. Zij hebben nood aan spaarproducten die heel veilig zijn, zodat ze hun weinige middelen niet kwijt raken. Bovendien moet hun spaargeld flexibel beschikbaar zijn, zodat ze het in nood (ziekte, plots overlijden, een misoogst) kunnen opnemen.

Microverzekeringen

Een microverzekering wordt vooral gebruikt door mensen in ontwikkelingslanden om zich te beschermen tegen een onverwachte tegenslag. Langdurige ziekte, een overlijden binnen het gezin of een natuurramp heeft een veel grotere impact op iemand met weinig middelen, zeker in regio’s zonder afdoende sociaal vangnet. Zo kan een landbouwer zich verzekeren tegen de financiële gevolgen van een mislukte oogst, of een gezin tegen stormschade.