Ken je deze oplichtingstrucs al?

QR-code fraude

Hierbij maken fraudeurs valse of gemanipuleerde QR-codes die je omleiden naar kwaadaardige websites of betalingsplatformen. Een oplichter kan bijvoorbeeld een echte QR-code op een advertentie of betalingsterminal vervangen door een valse code. Zodra je de code scant, word je naar een malafide website geleid.

Hoe hou je het veilig?

• Vertrouw alleen QR-codes die afkomstig zijn van betrouwbare bronnen. Wees voorzichtig met QR-codes op publieke plaatsen of in verdachte e-mails en brieven.
• Als een QR-code leidt naar een betaalverzoek of een transactie die je niet verwachtte, breek deze dan meteen af en onderzoek de bron verder.
• Gebruik betrouwbare QR-scanners: sommige apps waarschuwen wanneer een QR-code naar een verdachte website leidt. Voor iOS-apparaten is de ingebouwde Camera-app een veilige optie, en voor Android-apparaten kan je Google Lens gebruiken. Daarnaast bieden sommige antivirusbedrijven QR-scanners met extra beveiligingsfuncties.
• Zorg ervoor dat het besturingssysteem en eventuele antivirusprogramma van je smartphone altijd up-to-date is.

Nepwebsites en -webshops

Een eigen webwinkel opstarten is tegenwoordig een fluitje van een cent, en dat weten fraudeurs maar al te goed. Valse webwinkels bieden producten aan die nooit geleverd worden, of zijn kopieën van de echte websites van bedrijven of banken. Sommige van deze malafide sites weten zelfs bovenaan de zoekresultaten te verschijnen. Daarnaast gebruiken ze online advertenties om nietsvermoedende klanten in hun val te lokken.

Hoe hou je het veilig?

• Hoewel vaak wordt gezegd dat een betrouwbare webshop te herkennen is aan een slotje in de adresbalk en een URL die begint met https://, is dit niet volledig juist. Het slotje en https:// geven alleen aan dat de verbinding veilig is, maar zeggen niets over de betrouwbaarheid van de webshop zelf.
• Zoek online naar reviews over de verkoper (bv. Trustpilot). Vertrouw niet blind op recensies op de website van de verkoper zelf.
• Zelfs als een website contactmogelijkheden biedt, zoals e-mail of chat, is dat geen garantie dat de site betrouwbaar is.
• Een website die pas enkele dagen, weken of maanden bestaat, kan verdacht zijn. Controleer dit op eurodns.com.
• Vergelijk prijzen met andere webshops. Als de prijs veel te mooi is om waar te zijn, wees dan extra waakzaam.
• Verifieer (zogenaamde) certificaten en kwaliteitslabels. Controleer op de website van de uitgever of het certificaat echt is. De browserextensie van Safeonweb kan je daarbij helpen.
• Wees voorzichtig met druk om snel te beslissen.
• Sommige websites vragen om een account aan te maken. Kan je als gast winkelen zonder een account? Doe dat dan.
• Als je toch een account aanmaakt, zorg dan voor een sterk wachtwoord.

Fraude op tweedehandsplatformen

Ook op populaire tweedehandswebsites zijn fraudeurs actief. Ze bieden producten aan die nooit geleverd worden of doen zich voor als betrouwbare kopers. Vaak wonen deze ‘kopers’ ver weg en vragen ze je om het product via een koerierdienst zoals DHL of UPS te versturen. Hierbij ontvang je een link naar een ‘koerierdienst’, waarna je al snel om je bankkaart wordt gevraagd voor verificatie of een kleine betaling voor verzending.

Hoe hou je het veilig?

• Blijf op het platform. De chatfunctie op tweedehandsplatformen is vaak uitgerust met veiligheidsmechanismen. Laat je niet overhalen om via WhatsApp of e-mail verder te communiceren.
• Wees sceptisch over kopieën van ID-kaarten. Een fraudeur kan een vervalste identiteitskaart sturen om je vertrouwen te winnen.
• Als de transactie plaatsvindt, ontmoet dan de verkoper en betaal contant.
• Vraag om een telefoonnummer. Een betrouwbare verkoper/koper zal geen probleem hebben met het geven van een telefoonnummer.
• Bekijk het profiel van de koper/verkoper op het platform, maar hou in gedachten dat dit niet altijd betrouwbaar is.
• E-mails die als bewijs van verzending of betaling dienen, kunnen vervalst zijn. Ook bestaan er fake bankapps waarin je een overschrijving kan aanmaken zonder dat er effectief één plaatsvond. Wacht daarom altijd tot het geld op je rekening staat voor je het product verzendt of aan de koper overhandigt.

Vriend-in-noodfraude

Bij deze vorm van fraude ontvang je een bericht van iemand die zich voordoet als een vriend of familielid die in de nesten zit. Ze beweren dat hun telefoon kapot is of dat ze hun portemonnee hebben verloren, en vragen uiteindelijk om geld.

Hoe hou je het veilig?

• Bel de vriend of het familielid zelf op. Zo kan je direct controleren of het verhaal klopt.
• Stel persoonlijke vragen: vraag iets wat alleen de echte vriend of familielid kan beantwoorden.
• Als de toon of wijze van communicatie afwijkt van wat je gewend bent, kan er iets mis zijn.
• Oplichters hebben vaak haast en creëren een gevoel van urgentie: het probleem moet meteen opgelost worden.
• Vertrouw niet alleen op een profielfoto: zelfs als de profielfoto klopt, kan het om fraude gaan.
• Laat je niet misleiden door persoonlijke details. Oplichters kunnen soms echte namen en details gebruiken om overtuigend over te komen.
• Verander oude contactgegevens pas na verificatie. Doe dit alleen na persoonlijk contact.
• Klik niet op links, zelfs als ze betrouwbaar ogen.
• Soms doen oplichters zich eerst voor als een ‘vriend’, en bellen je een paar uur later als een ‘bankmedewerker’ die een verdachte transactie heeft opgemerkt op je rekening.

Geldezels

Een geldezel is iemand die illegaal verkregen geld doorstuurt voor een crimineel, vaak zonder te weten dat hij of zij betrokken is bij witwaspraktijken. Dit gebeurt door hun eigen bankrekening te gebruiken in ruil voor een commissie of cadeautjes. Vooral jongeren worden benaderd om geldezel te spelen. Uit onderzoek uit 2023 blijkt dat 1 op 6 van de 16- tot 30-jarigen bereid zou zijn om hun bankkaart met pincode in ruil voor geld aan een onbekende persoon te verstrekken.

Hoe hou je het veilig?

• Deel je bankgegevens nooit: je rekeningnummer en pincode zijn persoonlijk.
• Open geen bankrekeningen in jouw naam voor anderen.
• Onderzoek bijverdiensten goed: wees voorzichtig bij aanbiedingen waarmee je ‘snel rijk kan worden’.
• Blokkeer je bankkaart onmiddellijk bij verlies. Bel Card Stop (078 170 170) of blokkeer je kaart via de app van je bank.
• Word je benaderd, meld dit dan direct bij de politie.

Oplichting per brief

Hoewel veel fraudeurs zich richten op digitale communicatie, blijft oplichting per papieren brief verrassend effectief. Brieven komen vaak betrouwbaarder over dan digitale berichten. Bij deze vorm van fraude ontvang je een fysieke brief, vaak zogenaamd afkomstig van een betrouwbare bron zoals een bank, de overheid of een bekende organisatie. In de brief wordt bijvoorbeeld vermeld dat je een openstaande schuld hebt, een prijs won of dat je belangrijke gegevens moet updaten.

Hoe hou je het veilig?

• Vertrouw niet blind op logo’s of officiële taal. Neem rechtstreeks contact op met de organisatie via de officiële contactgegevens, niet via de gegevens die in de brief staan.
• Wees kritisch over onverwachte erfenissen of winsten.
• Als je geen eerdere correspondentie over de zaak hebt gehad, is de kans groot dat het om fraude gaat.
• Let op vreemde details, zoals spelfouten, onjuiste of exotische adresseringen of verdachte instructies. Frauduleuze brieven bevatten vaak niet-professionele e-mailadressen, zoals Gmail of Yahoo.
• Laat iemand anders de brief lezen als je niet zeker weet of deze echt is, vooral als er sprake is van financiële of persoonlijke informatie.