Je kind koopt een huis. Lenen of schenken: hoe kan je best als ouder helpen?

Twintigers en dertigers lijken vaker te wachten met de aankoop van een woonst. Volgens Fednot, de Federatie van het Belgisch Notariaat, was 1 op 4 kopers van vastgoed in 2020 jonger dan 30 jaar. Een gevolg van onder meer de stijgende vastgoedprijzen. De laatste vijf jaar steeg de gemiddelde prijs van een woonhuis met 18%, dat van een appartement met 10%. Het gemiddelde prijskaartje van een huis lag vorig jaar 15.000 euro hoger dan in 2019, voor een appartement betaalde je 16.000 euro meer dan het jaar ervoor.

Jonge kopers hebben bovendien nog niet veel eigen middelen kunnen opbouwen in vergelijking met de wat oudere kopers. Nochtans een belangrijke voorwaarde om een eigen woning te kunnen kopen. Banken zijn niet altijd bereid om de volledige aankoopprijs van een woonst te financieren. En dan zijn er nog de aankoopkosten (zoals registratierechten, het ereloon van een notaris, administratieve kosten, …) die kunnen schommelen tussen 10% en 20% van de aankoopprijs.

Steun van bijvoorbeeld ouders kan daarom voor een jonge koper een verschil maken. Volgens onderzoek van Immotheker krijgt ongeveer 20% van de koppels en 15% van de singles een som van de ouders krijgt voor de aankoop van een woning. Die extra centen komen niet alleen van pas voor de eigenlijke aankoop. Ze zijn ook interessant tijdens de onderhandelingen over een hypothecair krediet bij de bank. Want hoe hoger de eigen inbreng, hoe beter de tarieven die je kan onderhandelen.

Je kinderen financieel steunen bij de aankoop van een woning

Je kind(eren) ondersteunen bij hun woonplannen kan op verschillende manieren. De meest voorkomende manier is met een schenking of een lening. 

1. Schenking

Wanneer je overlijdt, betalen je kinderen erfbelasting op het geld dat ze erven. Die tarieven kunnen oplopen tot 27% (tot 30% in Wallonië en Brussel). Het kan daarom fiscaal nuttig zijn om tijdens je leven al een schenking te doen, bijvoorbeeld voor de aankoop van een woning. Let wel: een schenking is definitief. Gegeven is dus gegeven.

Een schenking gebeurt meestal op deze 2 manieren: via een bankgift of met een akte bij de notaris.

Bankgift

Bij een bankgift schrijf je het geld over naar de rekening van jouw kind. Bij de overschrijving vermeldt je in de mededeling best niet dat het om een ‘schenking’ gaat. Je dient nadien een begeleidend document op te maken, ook wel pacte adjoint genoemd. Dit document bevestigt dat je met de overschrijving een gift heeft gedaan. De pacte adjoint dien je aangetekend te versturen.

Een bankgift hoef je niet te registreren. Je dient ook geen schenkbelasting te betalen. Als je 3 jaar na de bankgift nog leeft (wellicht 4 jaar vanaf 1 juli 2021), dan betaal je kind geen erfbelasting. Overlijdt je wél binnen deze vooropgestelde periode, dan betaalt je kind erfbelasting. Hoeveel die erfbelasting bedraagt, is afhankelijk van waar de erflater in de laatste vijf jaar zijn woonplaats had. In Vlaanderen kan dit oplopen tot 27%, in Brussel en Wallonië tot 30%. Voor meer informatie over de exacte schijven en tarieven kan je terecht op de website notaris.be. 

Met een akte bij de notaris

Als je geld schenkt aan je kind via een notaris, dan betaal je in het Vlaamse Gewest en Brussels Gewest 3% schenkbelasting op het bedrag (3,3% in het Waalse Gewest), plus de notariskosten. Je kind hoeft geen erfbelasting te betalen, ook niet als je binnen de 3 jaar overlijdt.

Een extra voordeel: met een akte bij de notaris kan je ook bepaalde voorwaarden aan de schenking koppelen. Zo kan je expliciet te kennen geven dat het bedrag enkel mag gebruikt worden voor de aankoop van een woning. Op die manier voorkom je dat het geld bijvoorbeeld naar een camper, sportwagen of een wereldreis gaat.

Is je kind gehuwd? Dan kan je in de akte eventueel vastleggen dat de schenking een eigen goed blijft van je kind en niet in de zogenaamde huwgemeenschap mag worden opgenomen. Dit hangt wel af van het stelsel waarin je kind gehuwd is. Een notaris kan je meer toelichting geven over de uitsluitingsclausules. 

2. Lening

Je kan er ook voor kiezen om je kind geld te lenen. In principe dient je kind dit bedrag volledig terug te betalen. Via een lening kan je op die manier aan één kind meer lenen dan aan een ander, zonder hun gelijkheid in het gedrang te brengen.

Met een lening kan je later ook beslissen om de schulden kwijt te schelden en de lening tot een schenking om te vormen. In dit geval dien je opnieuw rekening te houden met de reserve: je kinderen hebben elk recht op een gelijk deel van de helft van je erfenis. Overlijdt je voor de lening is afgelost dan zal het openstaande saldo verrekend worden met het erfdeel waarop dat kind recht heeft. Overlijdt je binnen de 3 jaar (of binnenkort 4), dan is jouw kind erfbelasting verschuldigd op het openstaande bedrag.

Overweeg je een lening te geven? Een aantal tips

• Tijdens je ‘oude dag’ kan je misschien nog geconfronteerd worden met onverwachte kosten. Wees daarom realistisch en hou ook zelf voldoende spaargeld achter de hand.
• Je bent nooit verplicht om rente aan te rekenen. Als je rente aanrekent, dan ben je 30% roerende voorheffing verschuldigd op de rente die je ontvangt, omdat de fiscus dit als roerend inkomen beschouwt.
• Probeer de terugbetalingscapaciteit van je kinderen realistisch in te schatten. Hoe groter de lening, hoe steviger de aflossing. Maak concrete afspraken over de geleende som, de eventuele afbetalingsvoorwaarden en waarborgen.
• Is je kind getrouwd, dan is het verstandig om beide namen in de leenovereenkomst op te nemen. Loopt het huwelijk spaak, dan behoudt je het recht om van allebei de helft terug te eisen.
• Vergeet ook niet met eventuele andere kinderen over de situatie te praten, zeker bij renteloze leningen of schenkingen. Dat kan later wrevel voorkomen.

Disclaimer
Dit artikel vormt geen juridisch advies en mag niet worden ingeroepen als zodanig. Het is raadzaam om je voldoende te informeren, gepaste diensten of experts terzake te raadplegen.