Geld inzamelen voor een goed doel: mag dat zomaar?

Een gezin dat worstelt met torenhoge ziekenhuisfacturen. Een familie die haar hebben en houden verloor in een brand. Een dierenasiel dat met sluiting bedreigd wordt. Als de nood hoog is, stropen we graag de mouwen op voor elkaar. Het staat je vrij om dan een inzamelactie te organiseren, voor zover je met het geld geen illegale activiteiten financiert of frauduleuze bedoelingen hebt.

Heb je toestemming of een vergunning nodig als je geld wil inzamelen?

Er is een verschil tussen de verkoop van goederen en diensten (waarbij de koper iets in ruil krijgt) en het werven van giften. Als je niets verkoopt, maar enkel om geld vraagt, dan heb je geen vergunning nodig. In principe is het niet verboden om mensen op straat aan te spreken en om geld of een gift te vragen, tenminste als je de openbare orde respecteert. Vaak stellen gemeenten via bepalingen in het politiereglement hier wel beperkingen aan. Je informeert dus best bij de gemeente over wat mag en niet mag.

Ga je de straat op om bijvoorbeeld sleutelhangers te verkopen, dan heb je wel een vergunning nodig. Doe je dat als particulier, dan vraag je een vergunning aan bij je gemeente. Verkoop je in opdracht van een vereniging, dan moet de vereniging voor de vergunning zorgen en jou daarvan een kopie bezorgen. Zo’n aanvraag is gratis en je hoeft meestal enkel mee te delen wie je bent, wat je gaat doen, waar, wanneer en voor welk doel. De gemeente evalueert dan of de verkoop occasioneel is.

Wanneer je actie zich uitstrekt over meerdere gemeenten, dan heb je van elke gemeente een toelating nodig. Als je een verkoop organiseert op een privéterrein – zoals de parking van een supermarkt – heb je daarnaast de toestemming van de eigenaar nodig.

Een pannenkoekenverkoop of benefietbarbecue organiseren … zijn daar regels voor?

Als je slechts occasioneel voedingsmiddelen voor het goede doel verkoopt, dan moet je niet in het bezit zijn van een toelating van het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) en hoef je ook geen bijdrage aan het FAVV te betalen. Dit zolang de verkopen maximaal vijf keer per jaar plaatsvinden. Enkele basisvereisten rond hygiëne blijven wel geldig.

Voor grootschalige inzamelingen aan huis – bijvoorbeeld van kledij – kan het zijn dat je een vergunning nodig hebt van OVAM en je gemeente. Wil je op een kleinschaligere manier kleren inzamelen, bijvoorbeeld voor een gezin dat het niet breed heeft, is zo’n vergunning niet nodig.

Twijfel je of je toestemming nodig hebt? Pols dan even bij je gemeente. 

Een online crowdfunding: een goed idee?

Voor online verkopen of online inzamelacties voor het goede doel is de regelgeving simpel: hiervoor heb je in regel geen vergunning nodig.

Online crowdfunding biedt verschillende voordelen ten opzichte van traditionele methoden. Ze zijn toegankelijk voor een breed publiek, kunnen snel opgezet worden en je hebt geen vergunning nodig. Mensen kunnen eenvoudig en snel doneren, vaak met slechts enkele klikken. Dit gemak kan de drempel voor donaties verlagen.

Online fundraising kan relatief goedkoop zijn, vooral als je gebruik maakt van bestaande platforms. Kies een platform dat betrouwbaar is en waarvan de kosten en voorwaarden duidelijk zijn. Populaire keuzes zijn GoFundMe, Steunactie, of lokale alternatieven die misschien beter bekend zijn bij je doelgroep.

Op dergelijke platforms kan je ervoor kiezen om het geld op je eigen rekening te laten aankomen, of direct bij de begunstigden. Nadat je de bankgegevens hebt toegevoegd en de overschrijvingen hebt ingesteld, worden de nieuwe donaties geverifieerd. Dit kan telkens enkele dagen duren. Alle geverifieerde donaties worden dan automatisch overgemaakt met de frequentie die jij kiest (dagelijks, wekelijks, maandelijks … ).

Betaal je belastingen op de inkomsten?

Dit hangt af van de situatie. Bij een fundraising voor een persoonlijke noodzaak, zoals een operatie voor een ziek kind, beschouwt de belastingdienst dit meestal als een privé-aangelegenheid. In dergelijke gevallen zijn de inkomsten vrijgesteld van belastingen en hoeven de organisatoren of de ouders geen belastingen te betalen.

Het verhaal verandert echter als de belastingdienst de inkomsten als beroepsinkomen beschouwt. Dit kan het geval zijn wanneer de inzamelactie onderdeel uitmaakt van een professionele activiteit. In dat geval wordt het geld gezien als beroepsinkomen en is er belasting verschuldigd. De begunstigde kan hiertegenover wel aftrekbare beroepskosten plaatsen.

Het kan nooit kwaad om gratis advies in te winnen bij de belastingdienst. Zo ben je zeker dat er geen addertjes onder het gras zitten.

Zijn giften voor inzamelacties fiscaal aftrekbaar?

Alleen giften aan erkende instellingen kunnen recht geven op een belastingvermindering. Het gaat om instellingen die ofwel opgenomen zijn in de wet, ofwel erkend zijn door de minister van Financiën.

Als je een inzamelactie doet als particulier, de inkomsten verzamelt en aan een erkende instelling doneert, dan kan jij een belastingvermindering krijgen. De eigenlijke, individuele donateurs krijgen echter geen fiscaal attest. Een voorbeeld? Je organiseert een wafelverkoop ten gunste van Kom Op tegen Kanker. Je vrienden, buren en collega’s kopen allemaal wafels van jou.

Hoewel sommige van je vrienden voor meer dan 40 euro aan wafels kopen, kunnen zij geen fiscaal attest ontvangen van jou, de verkopende tussenpersoon. Echter, jij als particulier die de wafelverkoop organiseert kan wel een belastingvermindering krijgen, omdat jij als enige al het ingezamelde geld aan Kom Op tegen Kanker overdraagt. Jij doet dus de eigenlijke gift, waardoor jij wel een attest kan vragen.

Hoe hou je een inzamelactie transparant?

Een inzamelactie houden is iets heel nobel, maar ook al zijn je bedoelingen goed, er kunnen altijd vragen gesteld worden. Zorg er daarom voor dat je alle activiteiten goed documenteert en transparant bent over waar het ingezamelde geld naartoe gaat. Hou dus zeker bewijsstukken bij van bijvoorbeeld grondstoffen die je aankoopt, kosten die je maakt en de overdracht van de winst aan de begunstigden. Het is ook een goed idee om een aparte rekening te openen zodat alle financiële transacties makkelijk traceerbaar zijn. Organiseer je een online inzamelactie, dan heb je het voordeel dat je het betaalverkeer ook makkelijk kan opvolgen op het platform.

Tips: zo start je een inzamelactie op

Respecteer de wensen van de begunstigden

Voor je in alle enthousiasme plannen begint uit te werken, is het een goed idee om eerst te luisteren of een inzamelactie wel op prijs gesteld wordt door degenen die je wil helpen. Niet iedereen voelt zich comfortabel bij publieke aandacht voor hun problemen, en soms kunnen de beste bedoelingen onbedoeld meer stress veroorzaken.

Onderzoek de meest effectieve hulp

Voordat je een fundraising start, is het belangrijk om te onderzoeken wat de meest dringende behoeften zijn. Is er directe financiële hulp nodig of eerder structurele ondersteuning? Zijn er al liefdadigheidsorganisaties of andere mensen bezig voor hetzelfde doel? In dat geval kan het efficiënter zijn om bestaande initiatieven te (onder)steunen dan zelf een actie op te zetten.

Samen sterker

De kracht van een gemeenschap komt pas echt naar voren in tijden van nood. Door samen te werken en de krachten te bundelen, kan een fondsenwervingsactie veel meer bereiken dan individuele pogingen. Het samenbrengen van verschillende mensen, organisaties, en bedrijven kan niet alleen meer financiële middelen genereren, maar ook een breed scala aan vaardigheden en middelen beschikbaar stellen.

Bepaal het doel en de methode van fondsenwerving

Zodra je begrijpt wat de noden zijn en bevestiging hebt dat je hulp welkom is, bepaal je een helder, meetbaar doel voor je inzamelactie. Besluit ook hoe je het geld wil inzamelen: via online platforms, lokale evenementen, of door samenwerkingen met bedrijven en andere organisaties. Denk ook na of je ideeën voldoende toegankelijk zijn: is het eenvoudig om deel te nemen en spreekt het voldoende mensen aan?

Promotie en communicatie

Een succesvolle fondsenwervingscampagne of inzamelactie vraagt om effectieve communicatie. Ontwikkel een duidelijke boodschap die het doel van de inzameling uitlegt en de urgentie van de situatie benadrukt. Gebruik diverse communicatiekanalen om je boodschap te verspreiden, inclusief sociale media, lokale nieuwsmedia, en community netwerken. Zorg voor regelmatige updates om donateurs betrokken te houden en laat zien hoe hun bijdragen een verschil maken.

Volg op en evalueer

Wie heeft bijgedragen aan je actie, wil graag weten of zijn/haar bijdrage geholpen heeft. Maak daarom tijd om na de fondsenwerving de resultaten te evalueren en te rapporteren. Dit toont niet alleen de impact van hun donaties, maar versterkt ook het vertrouwen en de transparantie van het proces. Ook tijdens de inzamelactie worden donateurs graag op de hoogte gehouden. Zamel je geld of materiaal in voor bijvoorbeeld een gezin, bespreek dan ook even met hen of zij het oké vinden dat je regelmatig updates geeft over de actie.