Energie besparen, zonder dat het pijn doet

Even vooraf: op het moment van publicatie vertoonde de energiemarkt ongezien hoge en sterk schommelende prijzen. Daarom zijn de besparingen in dit artikel voornamelijk uitgedrukt in kWh, en niet in euro. Je kan de energieprijzen per kWh die voor je gelden terugvinden op je jongste energiefactuur. Ter vergelijking: midden augustus bedroeg de gemiddelde prijs voor elektriciteit in Vlaanderen € 0,62 per kWh (op basis van een doorsnee verbruik van een gezin met een dag- en nachtteller) en € 0,22 per kWh voor gas (op basis van een doorsnee verbruik van een gezin dat ook op gas verwarmt).

Geef je droogkast een break

Een droogkast is een grote energieverslinder. Bij regelmatig gebruik zit je al met een zuinig model aan 175 kWh per jaar aan elektriciteit. Minder energie-efficiënte modellen zelfs vaak boven de 500 kWh. Ter vergelijking: een gemiddeld huishouden verbruikt jaarlijks zo'n 3.500 kWh aan stroom. De droogkast met pensioen sturen en inruilen voor een wasrek is een zet waarmee je veel geld kan besparen.

Laat je was daarom zoveel mogelijk buiten drogen, als het weer dat toelaat. Je kan gratis gebruik maken van de zonne- en windenergie, én het is beter voor je gezondheid.

Natte was binnen drogen doet de vochtigheid met 30% stijgen; onvoldoende verluchten kan in dat geval leiden tot gezondheidsrisico’s. Als je de was binnen droogt, doe het dan in een goed geventileerde ruimte en op een plaats die voldoende ver ligt van de ruimtes waar je het vaakst vertoeft (werkkamer, woonkamer of slaapkamer).

Een graadje minder voor je wasmachine en/of afwasmachine

Ook met je wasmachine kan je elke maand wat euro’s van je energiefactuur knippen. Slaag je erin om 20% minder te verbruiken, dan bespaar je jaarlijks 20 kWh bij een energiezuinige wasmachine tot 40 kWh bij een toestel in de slechtste energieklasse.

Enkele tips om je op weg te helpen:

• Bijna alle energie die een wasmachine verbruikt is om het water op te warmen. Heeft je toestel een ecostand, schakel die dan in. De wasbeurt duurt langer, maar je toestel verbruikt minder energie.
  
  
• Probeer ook te wassen op 30° in plaats van 40°, of op 40° in plaats van 60° als je kledij nauwelijks of niet bevuild is. Voor een wasbeurt op 40 graden betaal je zo'n 17% meer dan een wasbeurt op 30 graden. Een wasbeurt op 60 graden kost 15% meer dan een wasbeurt op 40 graden. En voor een was op 90 graden betaal je zo'n 34% meer dan een wasbeurt op 60 graden.
  
  
• Voorwas is niet nodig als er nauwelijks vlekken op je kledij zijn.
  
  
• Doe geen was met een halflege trommel. Goed vullen - zonder te proppen - is de boodschap.
  
  
• Gebruik de juiste dosis wasmiddel: je heeft minder wasproduct nodig bij zachter water.
  
  
• Op lange termijn kan het een slimme zet zijn om je wasmachine door een energiezuinig model te vervangen. Een wasmachine in energieklasse A verbruikt ongeveer 24% minder stroom dan een wasmachine in energieklasse C, en zelfs bijna 50% minder in vergelijking met energieklasse F.

Dezelfde principes gelden voor je afwasmachine. Als je erin slaagt om 20% energie te besparen, dan kan dat een besparing opleveren van 30 kWh voor een energiezuinig toestel, tot 55 kWh voor de minst energiezuinige toestellen. Enkele tips:

• Niet elke afwasbeurt hoeft op 70 graden. Gebruik dat programma enkel voor erg vieze vaat. Of verwijder etensresten met wat keukenpapier in plaats van voor te spoelen.
  
  
• Ook met een vaatwasser gebruik je bij voorkeur de ecostand en vul je de machine volledig. Een eco-programma op 50-55° kan 26% elektriciteit en 19% water besparen ten opzichte van een standaardprogramma.
  
  
• De afwas manueel doen kan natuurlijk ook. Dat klinkt minder leuk, maar is vaak beter voor je energierekening. Echter, een wasmachine is vaak zuiniger op water. Dus als je kiest om met de hand af te wassen, hou dan rekening met je waterverbruik: als je tijdens het afwassen voortdurend de kraan met warm water laat lopen, is de afwasmachine toch voordeliger.

Stand-by? Nee bedankt

Zo’n 5 á 10 procent van de stroom gaat jaarlijks verloren door sluipverbruik. Bij een jaarlijks verbruik van 3.500 kWh kan je elk jaar 175 tot 350 kWh besparen als je al het sluipverbruik volledig elimineert.

Computers, tv’s en decoders zijn de grote slokoppen, maar ook opladers verbruiken stroom als je ze ongebruikt in het stopcontact laat. Zelfs als er geen tablet, smartphone, laptop, elektrische tandenborstel, fietsbatterij … op aangesloten is. Schakel toestellen dus uit in plaats van ze te laten sluimeren. En trek opladers uit het stopcontact als je klaar bent met opladen.

Slim met diepvriezer en koelkast

De koelkast en diepvriezer zijn samen jaarlijks goed voor zo'n 16% van het energieverbruik. Voor een gemiddeld gezin is dat ongeveer 500 kWh per jaar. Ook hier kan je met kleine ingrepen de kosten omlaag duwen.

Hoe dikker de ijslaag in de diepvries, hoe meer de motor moet werken. Per ijslaag van 2 mm verbruikt een diepvriezer ongeveer 10% meer energie. Die 2 mm kan jaarlijks 11 tot 22 kWh extra kosten voor kleine modellen en 17 tot 29 kWh voor diepvrieskasten en -kisten.

Regelmatig het ijs wegkrabben of ontdooien is dus de boodschap. Vul ook lege plekken in je diepvries op, anders worden ze met warme buitenlucht opgevuld wanneer je de deur opent (en dus onnodige energie nodig is om terug op temperatuur te komen). Een doos uit karton of piepschuim is trouwens prima opvulmateriaal, als je niet meteen iets heeft om in te vriezen. Prop je diepvriezer evenwel niet bomvol; dan kan de koude lucht er minder goed tussen circuleren.

De ideale temperatuur voor een diepvries? -18°C. Elke graad minder kost meer verbruik. Hét grootste verschil kan je natuurlijk maken door een energiezuinig model aan te schaffen; die verbruiken tot bijna de helft minder dan de meest energieverslindende modellen.

Koelkasten verbruiken jaarlijks gemiddeld 103 tot 136 kWh voor kleine modellen, 113 tot 139 kWh voor klassieke eendeurskoelkasten, 225 kWh tot 406 kWh voor Amerikaanse koelkasten en gemiddeld 109 kWh tot 253 kWh voor koel-vriescombinaties. Kan je 20% in het verbruik van je koelkast knippen? Dan levert je dat een besparing op tussen 20 kWh (voor het meest energiezuinige en kleine model) en 80 kWh (voor het meest energieverslindende model).

Voor een koelkast is een temperatuur van 4 tot 6°C prima. Open de deuren niet om de haverklap; denk eerst na wat je allemaal nodig heeft uit de koelkast, en haal het er dan in één beweging uit. Steek ook geen warme restjes in de koelkast, laat ze eerst afkoelen. Diepgevroren producten laat je best in de koelkast ontdooien: je bespaart flink wat energie én de kwaliteit van de producten wordt beter behouden. Prop een koelkast evenmin helemaal vol; dan kan de koude lucht er minder goed tussen circuleren. Maak de rubbers ook af en toe eens schoon, dan blijven ze soepel en sluit de deur goed.

Als het kan, plaats je koelkast en/of diepvriezer in een koele en donkere ruimte, zoals een kelder. Daar verbruiken ze minder energie dan in een zuidgerichte keuken, of dicht bij een toestel dat warmte genereert zoals een oven of afwasmachine. Laat minstens 5 cm afstand aan de achterkant van het toestel.

Kook met het deksel op de potten

Het deksel houdt de warmte in de kookpot. Op die manier heb je minder energie nodig om die broccoli of pasta gaar te maken, en ben je sneller klaar. Een fornuis heeft namelijk vaak 2 tot 3 keer meer energie (en tijd) nodig als je zonder deksel kookt. En het kan nog slimmer: zet het vuur altijd enkele minuten vroeger uit en laat die aardappelen, rijst, eieren, … in het hete water onder het deksel verder garen. Het eten is dan wat later klaar, maar je bespaart opnieuw energie.

Een andere manier om energie-efficiënt te koken is met een snelkookpan. De bereidingstijd ligt gemiddeld een derde lager, vitamines en andere voedingsstoffen worden ook beter bewaard. Je kan ook in lagen koken door bijvoorbeeld het dampende water van je kokende aardappelen te gebruiken om de broccoli te stomen. Of maak een eenpansmaaltijd. Deze zijn vaak eenvoudig en vind je tegenwoordig op bijna elke receptensite.

Opwarmen met de microgolfoven is ook een slimme manier om energie te besparen. Die verbruikt drie tot vier keer minder energie dan een gasvuur of inductie. Behalve eten opwarmen, kan je ook gerechten bereiden in de magnetron. Op het internet vind je zeker inspiratie: van quiche en gevulde tomaten tot appelmoes en brownies.

Vul de waterkoker ook niet meer dan nodig, bijvoorbeeld voor je kop thee. Of maak meteen een volle thermos.

Schakel de verwarming wat lager en ontlucht de radiatoren

Ongeveer driekwart van de gas- en stookoliefactuur gaat naar de verwarming van het huis. Een gemiddeld huishouden verbruikt jaarlijks zo'n 2.500 liter stookolie of 17.000 kWh gas (exclusief koken). De verwarming 1°C lager zetten, bespaart 7% energie. Voor een gemiddeld gezin is dat een besparing van 175 liter stookolie / 1.190 kWh gas per jaar. Wie de verwarming consistent van 21°C naar 18°C brengt kan zelfs bijna 525 liter stookolie / 3.570 kWh gas per jaar besparen. Trek dus een extra trui aan als je thuiswerkt, of als het kan: werk op kantoor of in de bib. Met twee thuis? Stem af op welke dagen jullie samen op kantoor zijn. Zo kan de verwarming lager als jullie beiden niet thuis zijn.

Regel de temperatuur met de kamerthermostaat in plaats van de kranen op de verwarming. Het heeft geen zin om de thermostaat een graad lager te zetten als de radiatorkranen half dichtgedraaid zijn. De temperatuur wordt daardoor misschien niet gehaald, waardoor de verwarmingsketel blijft draaien om het huis op te warmen.

Als je minder wil verbruiken, is het goed om de temperatuur zo constant mogelijk te houden. Schakel de thermostaat dus niet om de haverklap hoger en lager. Ben je overdag afwezig? Schakel de verwarming dan niet volledig uit. Verlaag de temperatuur naar 16°C. Ga niet lager, want dan zal je meer energie verbruiken om je huis bij thuiskomst weer te verwarmen.

Laat de verwarming 's morgens pas een halfuur voor je opstaat aanslaan. Je kan de verwarming ook een halfuur voor vertrek al verlagen, want de warmte van de leidingen volstaat nog om het huis voldoende warm te houden.

Ontlucht regelmatig de radiatoren. Na verloop van tijd komen er vanzelf luchtbellen in het circuit. Deze zorgen ervoor dat het hete water niet netjes kan rondcirculeren, met energieverlies tot gevolg. Die klus klaar je met een schroevendraaier of een ontluchtingssleuteltje. Luchtbellen zijn niet altijd hoorbaar; voel daarom geregeld eens of de radiator op elke plek even warm is.

Laat je verwarmingsinstallatie ook tijdig nakijken volgens de voorschriften van de fabrikant. Slecht afgestelde of slecht onderhouden toestellen verbruiken meer energie.

Isoleer: alle beetjes helpen

Een klassieker, maar wel een hele belangrijke. Gemiddeld gaat 30% van de warmte verloren via het dak. Voor een gemiddeld gezin is dat ongeveer 5.100 kWh gas of 750 liter stookolie per jaar dat in rook opgaat.

Het dak, de gevels en de vloer isoleren is natuurlijk geen klus die je zomaar eventjes doet. Toch vallen er ook (extra) besparingen te behalen door bijvoorbeeld de kieren van deuren en ramen te controleren op tocht. Voel je koude lucht als je met de hand langs de deur of het raam gaat? Dan zit je waarschijnlijk met tocht. Met tochtstrips los je dat eenvoudig op. Hou er wel rekening mee dat een efficiënt ventilatiesysteem in goed geïsoleerde huizen een must is voor een gezond binnenklimaat.

Andere ingrepen die relatief weinig geld kosten zijn radiatorfolie en buisisolatie (voor warm water en centrale verwarming). Radiatorfolie vermijdt dat een deel van de warmte rechtstreeks in de muur trekt. VEKA, het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap, schat dat je jaarlijks 24 euro kan besparen met tochtstrips, en 48 euro per 3 m² radiatorfolie.

Controleer regelmatig de stand van je watermeter

Water is gelukkig (nog) niet zo duur als stroom of gas. Maar het loont evenzeer de moeite om ook dit verbruik te monitoren. Bij een verborgen waterlek betaalt je watermaatschappij een deel van het meerverbruik alleen maar onder bepaalde voorwaarden terug. Als je een zichtbaar lek heeft, laat dit dan zo spoedig mogelijk oplossen. Een lekkende kraan, bijvoorbeeld, verbruikt gemiddeld 4 liter water per uur of 35 m³ per jaar. En door een slecht werkende spoelbak van het toilet verlies je gemiddeld 25 liter per uur of 219 m³ water per jaar.