ECB verhoogt rente: wat is de impact op je spaargeld en leningen?

Dat de ECB in juli de rente verhoogde, is vooral een gevolg van de torenhoge inflatie. Onder meer door de snelle herstart na de coronacrisis, de perikelen in de toeleveringsketens en de oorlog in Oekraïne zijn heel wat goederen en diensten fors duurder geworden. Die hoge inflatie is niet goed voor de economie en veroorzaakt onzekerheden bij consumenten en bedrijven.

Om de inflatie de kop in te duwen en de prijsstabiliteit te verzekeren, heeft de ECB nu de rente verhoogd. De rente verhogen werkt als een soort rempedaal (de rente verlagen dan weer als een gaspedaal). Een hogere rente maakt het duurder om geld te lenen. Dat zorgt ervoor dat mensen en bedrijven minder geld uitgeven. En dan neemt de vraag af. Het gevolg daarvan is dat de prijzen minder hard stijgen waardoor de inflatie afneemt.

De rente verhogen is natuurlijk een heel delicate oefening. Het is niet de bedoeling dat de economie stilvalt, maar alleen wat gas terugneemt. Daarom voert de ECB de renteverhogingen beetje per beetje door, zodat de economie ‘zachtjes’ kan landen. Het doel van de ECB is om de inflatie uiteindelijk stabiel te krijgen rond een peil van 2%. Ter vergelijking: in juni bedroeg de inflatie in de eurozone volgens de voorlopige cijfers nog 8,6%.

De Europese Centrale Bank hanteert drie verschillende beleidsrentevoeten:

• De rente voor de marginale beleningsfaciliteit is de rente die banken betalen als zij voor een heel korte periode (één dag) geld lenen bij de ECB.
  
  
• De basisherfinancieringsrente is de rente waartegen banken regelmatig kunnen lenen van de ECB. Wekelijks kunnen de banken van de eurozone (virtueel) naar het ECB-loket om geld te lenen tegen de door de ECB vastgestelde basisherfinancieringsrente. In ruil voor het geld krijgt de ECB waardepapieren. Een week later geeft de bank het geld met rente terug aan de ECB en krijgt ze haar waardepapieren terug.
  
  
• De depositorente is de rente die banken ontvangen voor het geld dat ze bij de centrale bank parkeren.

De ECB verhoogde al deze beleidsrentevoeten met 50 basispunten. Maar het is vooral de laatste beleidsrentevoet, de depositorente, die voor een particulier belangrijk is. De andere twee rentevoeten kunnen ook een rol spelen, maar de impact daarvan op het dagelijkse leven is minder direct en niet altijd relevant.

Verwacht wordt dat de ECB de depositorente en de andere beleidsrentevoeten in de nabije toekomst (op regelmatige basis) verder zal verhogen, indien de inflatievooruitzichten dit rechtvaardigen.

Wat betekent de stijging van de depositorente voor jou?

Je spaargeld

Rentestijgingen bij de ECB zouden zich in principe ook moeten vertalen naar rentestijgingen op spaarboekjes. Alleen gebeurt dat niet noodzakelijk, of niet noodzakelijk meteen. Of en wanneer dat precies gebeurt, hangt af van de strategie van een bank. Bij NIBC is bijvoorbeeld recent de spaarrente verhoogd op de NIBC Getrouwheidsrekening; ook op de NIBC Termijnrekeningen vanaf 1 jaar zijn de rentes opgetrokken.

Banken gebruiken spaargeld om te investeren en leningen te geven aan particulieren, bedrijven of andere banken. Maar ze mogen echter niet ál het geld uitlenen of investeren: banken hebben namelijk een reserveverplichting, zeg maar een minieme hoeveelheid geld die ze 'in kas' moeten hebben. Heeft een bank nog een overschot (geld dat niet gebruikt wordt voor investeringen, leningen of de reservepot), dan heeft ze twee opties: het geld op een rekening bij de ECB aanhouden of het als contant geld bewaren. Maar contant geld aanhouden is duur, vooral omdat de bank een veilige opslagruimte moet hebben. Het is dan waarschijnlijker dat een bank het overschot op een rekening bij de ECB parkeert. Tot voor kort was de depositorente negatief: met andere woorden, het kostte een bank geld om hun overschot bij de ECB te plaatsen dan dat het iets opleverde. In juli steeg de depositorente dan van -0,50% naar 0%.

Volgens verschillende economen zou de ECB de depositorente in september nog eens verhogen. Dat betekent dat banken niet alleen geen strafrente meer zullen betalen voor overtollig spaargeld dat ze bij de ECB parkeren, maar ook opnieuw rente zullen ontvangen.

Tot slot: sommige banken in België rekenen een negatieve rente aan wanneer er een bepaalde drempel aan spaargeld is overschreden (bijvoorbeeld als er meer dan 500.000 euro op de rekening staat). Met de rentestijgingen in het vooruitzicht hebben enkele banken al aangekondigd bepaalde drempels op te heffen.

Je lening

Heb je een lening met een vaste rentevoet? Dan blijft alles bij het oude. Heb je een lening met een variabele rentevoet? Dan zal je - als de trend zich aanhoudt - bij de volgende aanpassing aankijken tegen een hogere rentevoet. Wanneer de aanpassing ingaat hangt af van je lening. Dat kan jaarlijks zijn, om de drie jaar, om de vijf jaar, eerst na 10 jaar en vervolgens elke vijf jaar, ...

Door het vooruitzicht dat de ECB de rente ging opvoeren, steeg de hypotheekrente de jongste maanden al. Ook wie een hypothecaire lening met een vaste rentevoet of overbruggingskrediet wil afsluiten, zal minder gunstige voorwaarden krijgen. Wie bijvoorbeeld een lening op 25 jaar met vaste rentevoet afsloot, betaalde volgens de rentebarometer van Immotheker Finotheker begin juli gemiddeld 2,99% terwijl dat in januari nog 1,6% was (bij een quotiteit tussen 0 en 80, d.w.z. dat je minstens 20% van de aankoopwaarde leent).

Niet alleen de beleidsrentevoeten van de ECB hebben een invloed op de hypothecaire leningen in België. Ook de Belgische langetermijnrente speelt een rol (zeg maar de rente op staatsobligaties met een looptijd van 10 jaar). Het besluit van de ECB duwde de Belgische langetermijnrente in juni voor het eerst sinds 2014 boven de 2%. Dat betekent dat de Belgische schatkist meer interest moet betalen om zich te financieren, en heeft ook tot gevolg dat lenen voor een woning duurder wordt.

De woningprijzen

Hogere rentevoeten op leningen werken als een rempedaal op vastgoedprijzen. Het is dus best mogelijk dat de prijzen van woningen niet meer zo fors zullen doorstijgen als de voorbije jaren, en eventueel zelfs kunnen plafonneren of dalen. Als je de komende jaren geen verkoopplannen hebt, is dat natuurlijk weinig relevant. Als je koopplannen hebt, dan zal je misschien meer onderhandelingsruimte krijgen over de prijs (maar zal je lening wel prijziger worden).

Je winkelkar

Rentestijgingen in de nabije toekomst leiden niet noodzakelijk tot lagere prijzen in de winkel. We hoeven er wellicht niet op rekenen dat goederen en diensten binnenkort goedkoper worden. Als de prijzen in de bakkerij of de supermarkt eenmaal gestegen zijn, is het een lange weg voordat ze weer omlaag gaan. We mogen er waarschijnlijk dus niet op hopen dat de prijzen zullen dalen, maar we mogen er wel op hopen dat de prijsstijgingen zullen beginnen afnemen naarmate er meer en sterkere rentestijgingen komen.